Zacznijmy od dość gorzkich słów z zastrzeżeniem, że goryczy w ogóle będzie tu bardzo dużo.

Przed laty młody, dobrze zapowiadający się historyk opublikował interesującą monografię Z dziejów honoru w Polsce sądzę jednak, że ani on, ani zachwyceni książką czytelnicy nie zdali sobie sprawy, że oto na naszych oczach ów honor w Polsce staje się zjawiskiem historycznym właśnie, że owszem będzie można na temat jego dziejów napisać niejedną jeszcze monografię, że monografiści będą mogli ze sobą nawet polemizować, ale sprawa jest w istocie zamknięta. Było, minęło, stało się przedmiotem zainteresowania historyków, jak tyle ważnych niegdyś treści.
Opowiadano mi o dziadku, który starał się wytłumaczyć wnuczkowi, że honor to największe, najważniejsze słowo, jakie można wypowiedzieć Inteligentna dziecina podjęła z dziadziusiem polemikę, mówiąc, że zna inne, jeszcze ważniejsze słowo. - A cóż to za słowo? - zainteresował się dziadek. - Kulwa - odpowiedział spokojnie wnusio, który - jak to zwykle dzieci lepiej od dziadka wyczuwał rytm swoich czasów. [...]
Honor to owoc kultury, i trzeba pracy wielu pokoleń, aby stopniowo wytworzyły się normy życia społecznego mówiące wyraźnie, co jest, a co nie jest postępowaniem honorowym i spotka się z jednoznacznym społecznym potępieniem - trudno się dziwić, że po pół wieku życia w świecie norm nieostrych, rozchwianych, niejednokrotnie sprzecznych ze sobą nie umiemy dzisiaj posługiwać się pojęciem honoru.

- jest to fragment felietonu Jana Walca pt. Roland i Magdalenka z 9 września 1990 roku, opublikowanego niegdyś na łamach Wokandy, przypomnianego w tomie Ja tu tylko sprzątam. Felietony i szkice z lat 1988-1993.

Otóż ten tom jest bez wątpienia jedną z najważniejszych książek o Polsce współczesnej, z jakimi zetknąłem się ostatnio. Felietony, zamieszczane niegdyś na łamach Wokandy i Życia Warszawy, czytane dzisiaj przypominają fakty, które przecież wcale nie tak dawno znajdowały się w samym centrum zainteresowania społecznego, które budziły żywe spory i emocje, które obecnie nieomal zostały zapomniane, a przynajmniej zepchnięte w niepamięć przez inne fakty, wzbudzające niemniej żywe spory i emocje. Ostatecznie, kto jeszcze dzisiaj pamięta o kontrakcie "okrągłego stołu", o dyskusjach towarzyszących ustawie o aborcji, o kolejnych "wojnach na górze, o aferze spółki "Telegraf", o przedostatnich i ostatnich wyborach do Sejmu czy o kolejnych gafach i niezręcznościach ministra Wachowskiego? A to zaledwie niektóre z faktów, które wcale nie tak dawno kształtowały polskie życie publiczne.

Na pewno tom felietonów Jana Walca nie zastąpi kalendarium historii najnowszej. Tym bardziej, że autor z założenia jest nieobiektywny, stronniczy i nietolerancyjny. Nietolerancyjny wobec wszelkich przejawów głupoty, ze szczególnym uwzględnieniem głupoty politycznej i wobec elementarnego chamstwa. Nieprzypadkowo pozwoliłem sobie na obszerne przytoczenie rozważań na tak anachroniczny temat w Polsce współczesnej, jak kategoria honoru". Nie dość, że felietony Walca są anachroniczne, to jeszcze Walc jest konsekwentnie realistyczny. Rzecz nie w tym, że są to teksty napisane znakomicie po polsku, wolne chociażby od przerażającej minoderii, wynurzeń sygnowanych pseudonimem Smecz, to jeszcze Walc miewał istotne sprawy do przekazania czytelnikowi. Co więcej, robił to w sposób klarowny i jednoznaczny.

Ale nie to jest najgorsze. Najgorsze jest tu coś innego. Najgorszy jest anachroniczny system wartości, któremu Walc jest wierny. Dlatego lekturze tomu jego felietonów towarzyszyła pamięć o następujących fragmentach Przesłania Pana Cogito.
niech nie opuszcza ciebie twoja siostra
Pogarda
dla szpiclów katów tchórzy - oni wygrają pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą
grudę
a komik napisze twój uładzony życiorys
powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki
i legendy
bo tak zdobędziesz dobro którego nie
zdobędziesz powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je
z uporem jak ci co szli przez pustynię i ginęli
w piasku.
Walc bywa mniej patetyczny, natomiast niejednokrotnie przypomina chyba już zupełnie zapomnianą formułę Vaclava Havla - o życiu wprawdzie, jako o szansie, przed którą stanęły wcale nie tak dawno kraje Europy Wschodniej. Tom pt. Ja tu tylko sprzątam... czytany z tej perspektywy staje się relacją o systematycznej rezygnacji narodu polskiego, reprezentowanego ponoć przez swoich najlepszych synów, z tej akurat możliwości.

Cotygodniowy cykl felietonów staje się tutaj cyklem powolnego grzęźnięcia polskiego życia społecznego w fałszu.
Felietony Walca pokazują, jak Havlowskie życie w prawdzie zostało zamienione na życie codzienne w kłamstwie. Przypominają jednocześnie fakty szalenie wstydliwe: kto i kiedy mijał się z prawdą w wypowiedziach publicznych, kto robił rzeczy skandaliczne, albo przynajmniej głupie z perspektywy elementarnych norm przyzwoitości. Intencje tego postępowania felietonista przemilcza. Z tego tomu wyłania się przytłaczający obraz życia politycznego w Polsce pod koniec lat osiemdziesiątych i na początku dziewięćdziesiątych. Najgorsze moim zdaniem jest to, że jest to obraz prawdziwy.
Ja tu tylko sprzątam... jest uzupełnieniem zbioru esejów Ryszarda Legutki pt. Nie lubię tolerancji, można tutaj znaleźć takie wątki, przewijające się w publicystyce Romana Zimanda - Leopolity, Andrzeja Dobosza czy Macieja Poleskiego - Czesława Bieleckiego. Nie piszę tego gwoli komplementowania Walca, lecz po to, by ukazać tradycję jego felietonistyki. Pewne jest jedno: postawa Jana Walca nie miała nie wspólnego z nieomal ewangelicznym nawoływaniem do tolerancji, rozlegającym się z łamów Gazety Wyborczej; nie muszę dodawać, że to pisarstwo nie ma nie wspólnego z niechlujstwem intelektualnym i językowym felietonów Adama Michnika. To, co jest dla mnie ważne, to właśnie szczególna postawa felietonisty. Zwykło się taką postawę określać pogardliwie mianem "fundamentalizmu". Walc miał te odwagę, że był wierny swoim poglądom.

Przyznam się, że kilkakrotnie wadziłem się z Walcem jako z historykiem literatury, niektóre je­go propozycje były dla mnie po prostu nie do przyjęcia. Także obecnie nie jestem przekonany, że zaproponowany przezeń język w książce Architekt Arki jest najwłaściwszym językiem do rozmów o twórczości Mickiewicza. Natomiast sądzę, że właśnie felietonistyka Walca jest szalenie istotną propozycją intelektualną i światopoglądową. Chociażby z tego powodu, że tutaj istotnie chodzi o światopogląd - to znaczy - o całościową wizję rzeczywistości, w której kłamstwo, głupota i łajdactwo są określane swoimi własnymi nazwami.

Oto fragment felietonu, w którym mowa o problemie co najmniej zastanawiającym z perspektywy przemian zachodzących ówcześnie w naszym kraju:

W czytaniu, ale też i w nieczytaniu Prousta zawarty jest głęboki sens, także i polityczny. z jednej strony bynajmniej nie każdy gotów jest wdawać się w te subtelności, także i z magdalenkami, z drugiej zaś strony, powiedzmy to sobie otwarcie, taki Proust to nie tylko jajogłowy, ale w dodatku pedał, a poza tym Żyd przecież. Dzisiaj o magdalenkach nie jajogłowym, nie Żydom i pedałom decydować. Proponowana nam koncepcja demokracji, tej, do której przez tyle lat tęskniliśmy, jest bowiem następująca. zdecydowanie więcej w naszym społeczeństwie elektryków-katolików niż czytelników "wuja Prousta ", więc chyba oczywiste, kto, komu i co będzie dyktować. Większość to większość, i niech się ci inteligenci wreszcie nauczą pluralizmu i tolerancji, a nauczą się w ten sposób, że wolno im będzie stać sobie w ciszy i spokoju w swojej inteligenckiej klasie, kiedy to demokratyczno-elektryczna większość będzie wreszcie dyktować co i jak.

Otóż wskazując na krąg tradycji refleksji Jana Walca należy przypomnieć dwa, ze szczętem chyba zapomniane nazwiska, mianowicie Stanisława Brzozowskiego i Stefana Żeromskiego. Ja tu tylko sprzątam... jest praktycznie relacją z końca wieku inteligencji polskiej. Pięknie pisze Włodzimierz Bolecki we wstępie, rozwijając przewrotną formułę tytułową:

Sprzątam śmiecie naszych umysłów, którymi jesteśmy zasypywani przy każdej okazji. Nie stroję się w strój nauczyciela i autorytetu, Kombatanta i Lepiej Wiedzącego. Jestem sprzątaczem na wysypisku idei, postaw, wartości, kryteriów i słów.

I dalej:
Jasiek sprzątał, bo wierzył, że czystość intencji, zasad i działań jest fundamentem życia społecznego. Pisał inteligentnie dla ludzi inteligentnych i nie zamierzał nikogo reformować ani nawracać. O tzw. zakutych łbach miał zdanie wyrobione i nie tracił czasu na ich rozkuwanie. Zdumiewał go natomiast przeciąg wytwarzany przez tzw. otwarte głowy. Sprzątać w przeciągu? Herkules w stajni Augiasza miał łatwiejsze zadanie.

Otóż nie chciałbym tutaj uderzać w ton katastroficzny, szat rozdzierać, lubo też wykonywać inne, równie spektakularne gesty. Dla mnie ten tom jest wstrząsającym świadectwem definitywnej klęski tradycji inteligencji polskiej o proweniencji jeszcze XIX-wiecznej, nazwiska Brzozowskiego i Żeromskiego nie pojawiły się tutaj przypadkowo. Przez szalenie gorzkie felietony Walca przewija się jedna, straszliwa prawda: koniec komunizmu oznacza praktycz­nie w Polsce koniec tradycyjnej formacji in­teligencji.

Walc miał odwagę mówić głośno o konieczności przeprowadzenia elementarnej weryfikacji obowiązującej skali wartości. Zastanawiam się cały czas, czy trud sprzątania śmieci zalegających w polskich umysłach nie był trudem daremnym. Świadomość, że Walc-felietonista miał rację, to jednak szalenie smutna świadomość. Najgorsze zaś w tym jest to, że jego felietony są nadal aktualne. Obawiam się, że dawne głupstwa będą w najbliższej przyszłości nieuchronnie powtarzane. I to z pełnym samozadowoleniem.

Mnie zaś przypomniało się zakończenie znakomitej powieści Gabriela Garcii Marqueza. Brzmi to mniej więcej tak: plemiona skazane na sto lat kłamstwa nie mają już drugiej szansy na ziemi.

Tom felietonów Jana Walca pokazuje, jak udało się szansę bezmyślnie zmarnować. I co więcej, jak temu procesowi towarzyszyło pełne poczucie samozadowolenia...

Po tym wszystkim. co się w sprawie agentów wydarzyło, bardzo trudno wyrobić sobie zdanie, czy bardziej wiarygodne są oskarżenia prezesa Kaczyńskiego, czy też raczej zaprzeczenia ministra Wachowskiego. Mnie osobiście szczególnie trafił do przekonania argument, że min. Wachowski nie mógł brać udziału w kursie dla oficerów MO i SB zorganizowanym przez Akademię Spraw Wewnętrznych, bowiem od jego uczestników wymagano wyższego wykształcenia, a zarzuty, jakoby Szef Gabinetu Prezydenta Rzeczypospolitej był człowiekiem wykształconym, są jawnym kłamstwem. Aby objąć to stanowisko nie trzeba spełnić tak wyśrubowanych wymagań jak te, jakie stawiano oficerom komunistycznej milicji.

Oczywiście nie sądzę bynajmniej, że dyplom wyższej uczelni jest gwarancją wysokich kwalifikacji, ale w pokoleniu, do którego należy min. Wachowski, brak takiego dyplomu jest niewątpliwie oznaką pewnego lekceważenia dla tych wartości, jakie zwykło się wiązać ze zdobywaniem wykształcenia.

Oczywiście mój punkt widzenia jest w tej sprawie dosyć szczególny, i byłoby mi zarzucić brak obiektywizmu, nikt bowiem - o czym wiedzieli już starożytni Rzymianie - nie powinien być sędzią we własnej sprawie, a zajmowanie wysokich stanowisk państwowych przez osoby nie mają stosownych kwalifikacji jest niewątpliwie sprzeczne z interesami środowiska, z którego się wywodzę i do którego należę. Oprócz dziedzicznego obciążenia wyższym wykształceniem muszę się również przyznać do urazu jakiego doznałem w dzieciństwie, a takie rzeczy - jak wiadomo - zostają na cale życie. Chodzi po prostu o to, że wychowywałem się w ustroju który Stefan Kisielewski trafnie określił jako "dyktaturę ciemniaków" i jeśli z tym ustrojem zacząłem wojować, to pewnie przede wszystkim dlatego, że w żaden sposób nie byłem w stanie pogodzić się z zasadą, że głupszy i mniej wykształcony ma kierować mądrzejszym i bardziej wykształconym.

Władysław Gomułka, stojący faktycznie na czele państwa, ranił moją inteligencką godność - a nie będę się również wypierać, że (to znowu partykularny punkt widzenia) jako polonista czułem się szczególnie urażony: przyzwoite opanowanie języka kraju, w którym się chce rządzić, nie jest przecież chyba wymaganiem zbyt wygórowanym.

Gomułka nie powinien rządzić tym krajem nie dlatego, że należał do "kliki Tito" oraz był tajnym agentem takich czy innych służb specjalnych, o co go w swoim czasie oskarżano - to są wszystko sprawy wtórne, a naprawdę ważne jest to, że do rządzenia nie miał żadnych kwalifikacji.
I podobnie jest ze sprawą "Bolka" czy domniemanego uczestnictwa min. Wachowskiego w kursie dla oficerów SB. Rzecz bowiem nie w tym, aby wyszukiwać powody, dla których miałby on z zajmowanego stanowiska ustąpić, ale w tym, że nigdy nie było żadnych powodów, dla których miałby się na tym stanowisku znaleźć.

Zarzuty wobec min. Wachowskiego formułuje dziś Jarosław Kaczyński, a przecież to on właśnie ponosi największą odpowiedzialność za pomysł "przewietrzenia Warszawy" : metafora ta oznaczała w istocie kampanię anty- inteligencką, której symboliczną dominantą było historyczne już publiczne upokarzanie Jerzego Turowicza.

Gdyby nawet przyjąć interpretację dla Kaczyńskiego korzystniejszą, a więc odrzucić supozycję, że chodziło tylko o stołki i spoconych mężczyzn w pogoni za władzą, gdyby zgodzić się z zarzutami, jakie formułował pod adresem elity, i tak trzeba sobie dzisiaj powiedzieć, że wojna na górze, zakończona zwycięskim osadzeniem elektryka w Belwederze i klęską inteligencji - była nieszczęściem, z którego długo jeszcze się nie podźwigniemy.



Jacek Kuroń , Trzy kwestie w sprawie polskiego inteligenta [polemika z Janem Walcem], Gazeta Wyborcza nr 16, 20 stycznia 1993

W piątkowym "Życiu Warszawy" przeczytałem felieton Jana Walca - autora, którego skądinąd lubię. Walc na marginesie sporu o to, kto jest na fotografii, zgłasza zasadnicze zastrzeżenia do piastowania najwyższych stanowisk w państwie przez ludzi bez wyższego wykształcenia. Chciałby widzieć tam inteligentów.

Walc utożsamia więc wykształcenie z przynależnością do inteligencji. Według mnie sprawa nie jest taka prosta.

Po pierwsze - dokonała się rewolucja.

Główną silą tej rewolucji była "Solidarność" której liderzy z reguły nie mieli wyższego wykształcenia. Wałęsa, Frasyniuk, Bujak to najbardziej znane nazwiska, mógłbym wymienić znacznie więcej. Oni się sprawdzili, dowiedli swej umiejętności przewodzenia innym. Nie wynika z tego, że koniecznie muszą (choć mogą) - być ministrami i prezydentami. Można nie lubić rewolucji, ale nie można się dziwić, że w jej wyniku następuje wielkie przemieszczenie struktur społecznych. Jest więc zrozumiałe, że kierowca ciężarów- ki może zostać wiceprzewodniczącym dużej partii politycznej, a elektryk - prezydentem.

Po drugie - co innego ruch, a co innego profesjonalizm.

To sprawa po wielekroć ważniejsza. W każdym przyzwoicie funkcjonującym państwie liczy się profesjonalizm. W demokracji istnieje sfera organizacji, w której trzeba się wykazać umiejętnościami, wiedzą. I o tym, kto zajmie jakieś stanowisko, powinien rozstrzygać konkurs. Ale w państwie demokratycznym istnieje też coś takiego, jak sfera przedstawicielstwa. W tej sferze decyduje umiejętność przekonywania ludzi, że będzie się ich godnie reprezentować. Prezydent i posłowie wygrywając wybory wykazali się więc kompetencją, bo umieli skłonić ludzi, by na nich glosowali.
Teraz zdają kolejny egzamin z tego, jak nas reprezentują. Dziś akurat łatwo o wszystkich powiedzieć że źle, bo polityk pełni przysłowiową rolę teściowej ze starych dowcipów. Jeśli zechcemy dostrzec wśród tych polityków różnice, to łatwo sprawdzić, ze nie wynikają one z wykształcenia, a w każdym razie nie tylko z wykształcenia.
W samorządności obywatelskiej, której przypisuję największe znaczenie, decydujące jest to, czy człowiek potrafi skupić wokół siebie innych i z nimi coś zdziałać. Do głowy by mi nie przyszło pytać o dyplom Andrzeja Łagodzińskiego, który założył ruch na rzecz bezdomnych i zorganizował dla nich duże schronisko. Nie wiem, jakie Andrzej ma wykształcenie, ale wiem, że się sprawdza. Jest z tym dokładnie tak samo, jak z rynkiem.

Opowiem taką historyjkę. W Galicji bezrobotnemu Żydowi zaoferowano posadę pisarza w gminie wyznaniowej. No, ale on nie umiał ani czytać, ani pisać. Koledzy pożyczyli mu więc jakieś pieniądze, by pojechał do Wiednia: coś kupić, coś sprzedać... Po latach - już jako najbogatszy człowiek w Austrii - nasz Żyd miał podpisać pożyczkę dla domu cesarskiego. - Ale ja nie umiem pisać! - powiada. Cesarski minister skarbu na to: - Mój Boże! Kto wie, kim by pan był, gdyby pan umiał pisać i czytać?! - Ja wiem. Byłbym pisarzem w gminie wyznaniowej w Złoczowie.
Wniosek z tego taki-w ruchu społecznym jak na rynku - każdy może się sprawdzić. A czym innym są instytucje, w których trzeba się wykazać wiedzą. Nie należy tych sfer ze sobą mieszać.

Po trzecie - najważniejszy jest etos inteligenta.

W Polsce istnieje coś takiego jak inteligencja. To nie jest kwestia zawodu, ale postawy - prometejskiej postawy, czyli służenia innym.
Tej postawy nauczyli mnie ojciec i dziadek, który był robotnikiem, ślusarzem. Ojciec nazywał ją postawą świadomego robotnika. Dopiero potem zrozumiałem, że to jest etos inteligencji. Otóż chcę oświadczyć, że znam bardzo wielu ludzi z wyższym wykształceniem, którzy z tego punktu widzenia na miano inteligenta nie zasługują. I na odwrót, znam wielu ludzi nawet bez średniego wykształcenia - poznałem ich m. in. w "Solidarności" - którzy są inteligentami z prawdziwego zdarzenia. Wielu z nich działa w fundacji SOS.

Dokonała się rewolucja, i ten fakt warto przyjąć do wiadomości. Mówiąc o inteligencji trzeba rozróżniać dwie sfery: profesjonalizmu i zdolności do działania. I wreszcie etos inteligencji: komu go można przypisać, a ko- mu nie.
Bardzo bym chciał, by Janek Walc swoją kategorię wykształcenia odnosił wyłącznie do sfery profesjonalizmu. I co więcej, by w sferze profesjonalizmu nie tylko zajmował się wykształceniem. Bo wprawdzie wykształcenie jest niezbędnym elementem profesjonalizmu, ale tylko jednym z wielu.
To wszystko, o czym mówię, jest szczególnie ważne, bo wszyscy zdajemy egzamin z trudnej sztuki wybierania przedstawicieli, i ściągawka, którą proponuje Janek, jest bardzo mało użyteczna.

PS Ja mam wyższe wykształcenie... i co z tego..?



Jan Walc, Kuroń do zupy, kucharka do rządu, [polemika z J. Kuroniem], Życie Warszawy, 23 stycznia 1993

Jacek Kuroń polemizuje ze mną w "Gazecie Wyborczej" występując przeciwko moim elitarystycznym napaściom na ludzi niewykształconych, chętnych jednak do sprawowania najwyższych państwowych urzędów i mrugając rzęsami niczym Królewna Śnieżka wymienia jednym tchem Wałęsę, Bujaka i Frasyniuka, powiadając, że tu się dokonała rewolucja, wiec struktury społeczne przetasowały i elektryk został prezydentem. a kierowca ciężarówki wiceprzewodniczącym dużej partii politycznej. I dalej udając Królewnę Śnieżkę pyta Kuroń retorycznie, czy ma jakiekolwiek znaczenie, iż sam jest człowiekiem wykształconym.

Pozwolę sobie złamać konwencję i na to retoryczne pytanie odpowiedzieć. Otóż nie mam najmniejszych wątpliwości, że ma 10 znaczenie ogromne. Kiedy mówię o wykształcaniu, mam na myśli wiedzę, a nie takie czy inne dyplomy; studiowałem pedagogikę na Uniwersytecie, gdzie wykładali profesorowie doktorowie habilitowani, i chodziłem również na wykłady z pedagogiki na uniwersytecie latającym, gdzie wykładał prosty magister Kuroń, miałem wiec okazje wyrobić sobie na ten temat jakiś pogląd.

I powiem nawet więcej: jeśli rozmaite uczelnie pedagogiczne nie nadały doktoratów honoris causa Jackowi Kuroniowi, podczas gdy inne uczelnie nadawały doktoraty tego rodzaju Pierwszemu Elektrykowi Rzeczypospolitej, to można na tej podstawie wypowiadać się raczej o owych uczelniach niż o kwalifikacjach promowanych przez nie - bądź nie promowanych - doktorów.

Z pewną nieśmiałością powiem wręcz tak: "Solidarność" wymyślił nie kto inny, tylko Jacek Kuroń, i to on - i tylko on - powinien w sierpniu 1980 zostać jej przewodniczącym. Jeżeli stało się inaczej, to nie dlatego, że Jackowi zabrakło kwalifikacji elektryka (obawiam się, że w tym temacie naprawdę okazałby się kiepski), ale z tego powodu, że towarzysze z elektrykiem gotowi byli rozmawiać, natomiast inteligenta bali się jak diabeł święconej wody. I niech się nikomu nie wydaje, że nie ma żadnego praktycznego w uczeniu się łacińskich deklinacji albo zasad trygonometrii. Oto bowiem z naszego stosunku do łacińskiej gramatyki czy trygonometrycznych zasad wynikają bardzo praktyczne skutki.

Jesienią 1980 roku, znalazłszy się w Gdańsku, zwróciłem się do senatora Andrzeja Celińskiego, który podówczas bynajmniej nie był jeszcze senatorem, ale sekretarzem Przewodniczącego NSZZ "Solidarność" z następującą propozycją; "Andrzeju - powiedziałem – wiesz doskonale, że od lat utrzymuje tylko siebie, ale i rodzinę z korepetycji z polskiego i historii. Naprawdę umiem to robić. Czy komisja krajowa nie mogłaby mnie zatrudnić, abym tego wszystkiego nauczył Lecha Wałęsę?" Kto zna senatora Celińskiego, wie doskonale, że można mu zarzucać rożne rzeczy, ale nie to, aby był obdarzony nadmiernym poczuciem humoru. Zadumał się więc przyszły senator nad moją propozycją i z pełna powagą odrzekł rozumnie: "Masz zupełną rację, to jest wspaniały pomysł, ale ON się na to nigdy nie zgodzi" . Dalszy bieg wypadków pokazał dowodnie, że miał
zupełną racje. ON się nie zgodził ani wtedy, ani potem. I jeżeli ta rozmowa sprzed lat o czymś świadczy, to o głębokim profesjonalizmie Andrzeja Celińskiego. Człowiek zajmujący się polityką powinien umieć jasno i precyzyjnie oceniać realia.

A z końcówkami łacińskich deklinacji czy z sinusem alfa jest po prostu, że lekceważenie dla nich demonstrują przede wszystkim ci, którzy nie tylko nie mają o nich pojęcia, ale nie chcą się ich nauczyć i żywią uzasadnione obawy, że w tej sytuacji zawsze pozostaną gorsi od ludzi wykształconych. I stąd prosta droga do poszukiwania sposobów, aby tych wykształconych ludzi jakoś inaczej sobie podporządkować. I dlatego Jacek Kuroń zupełnie nie ma racji wymieniając jednym tchem Wałęsę, Bujaka i Frasyniuka. Czy ktokolwiek kiedykolwiek mówił o Bujaku albo Frasyniuku, że mają "instynkt polityczny" ? A to przecież miało być główną kwalifikacją Wałęsy na Prezydenta Rzeczypospolitej. Otóż pewnie szanujący się inteligent nie powinien do takich rzeczy się przyznawać, ale kiedy ten argument słyszałem, budziły się we mnie iście zwierzęce instynkty.
Jarosław Kaczyński twierdzi obecnie, że Belweder konserwuje postpeerelowskie układy i objaśnia to sobie naiwnie przy pomocy fotografii, na której miałoby być widać, że min. Wachowski jest dawnym oficerem SB.

Paradoks polega moim zdaniem na tym, że choć prezes Kaczyński wadliwie rozumuje, przez przypadek dochodzi do prawdziwego wniosku – oto za jego, Kaczyńskiego sprawą nieistniejący PRL odniósł swój pozagrobowy sukces, osadzając na urzędzie belwederskiego hegemona tego "prawdziwego robotnika" , na którego latem 1980 roku byli gotowi zgodzić się komuniści, byle tylko nie musieć za swojego głównego przeciwnika mieć Jacka Kuronia.

Włodzimierz Iljicz chciał, żeby kucharka rządziła państwem. Nam się udało jego marzenie wcielić w czyn, i to z naddatkiem, zatrudniając Kuronia przy gotowaniu zupy.

Najpoważniejsza wada inteligenta jest następująca: oto skoro taki jeden z drugim przez lata i w pocie czoła czegoś się uczył i wreszcie nauczył, nie jest gotów z dobrej woli zgodzić się, że wszystko to obecnie nieważne.

I stąd to cale ich nudne gadanie o prawie. Tak jakbyśmy mieli być jego niewolnikami.

Że jak prawo zabrania wprowadzenia religii do szkół, to niby nie można jej wprowadzać, albo że jeśli prawo stanowi, że naczelnym organem władzy państwowej jest parlament, a nie herbatka", to państwowe sprawy załatwiać się powinno w sejmie, a nie na herbatce.

Niedoczekanie. Będziemy maczać magdalenkę gdzie potrzeba, nie oglądając się na przepisy wuja Prousta, nieaktualne na obecnym etapie. Czuj się, wuju, odwołany.